Heb ik een nieuwe knie nodig, of niet?

Zo helpt de Oxford Knee Score je kiezen

Veel mensen met knie artrose twijfelen: “Moet ik (nu al) een kunstknie?” Een knieprothese kan levens veranderen, maar is niet voor iedereen — en zeker niet altijd meteen — de beste keuze. In deze blog leg ik uit welke factoren echt meewegen, hoe je met de Oxford Knee Score (OKS) zelf een eerste inschatting maakt, en wat je vandaag al kunt doen als je nog twijfelt. Dit is algemene informatie; beslis altijd samen met je behandelaar.

Wat bepaalt de keuze voor een knieprothese?

Artsen kijken grofweg naar vier dingen:

1. Klachten en beperkingen. Ernstige, aanhoudende pijn (ook ’s nachts) en duidelijke beperkingen in lopen, traplopen of dagelijkse activiteiten.

2. Beeldvorming. Er moet objectief artrose zichtbaar zijn (Kellgren-Lawrence ≥2) vóór men een kunstknie overweegt.

3. Wat al geprobeerd is. Eerst zoveel mogelijk conservatieve opties benutten: goede oefentherapie, leefstijl aanpassingen, medicatie volgens richtlijnen, eventueel een injectie.

4. Risico’s en verwachtingen. Elke operatie kent risico’s; ongeveer 15 op de 100 mensen heeft binnen 15 jaar een revisie (vervanging) nodig. Bespreek ook trombose- en infectierisico’s.
   

De vragenlijst: Oxford Knee Score (OKS)

De OKS is een korte, gevalideerde lijst van 12 vragen over pijn en functioneren in het dagelijks leven. Je scoort 0–48 punten (hoger = beter). De OKS wordt wereldwijd gebruikt om klachten te volgen en gesprekken over behandeling te ondersteunen.

• Je kunt de OKS gratis invullen met dit formulier (ENG): Oxford Knee Form (de vragen zijn eenvoudig te begrijpen). Tel alle vakjes op om je totaalscore te krijgen.
  

• Hieronder kun je de vragenlijst ook invullen in het Nederlands en zie je de uitslag.

Hoe interpreteer je je score?

Onderstaande bandjes worden in de praktijk vaak gebruikt als globale duiding (onthoud: ze zijn een hulpmiddel, geen harde “operatiegrens”):

• 0–19: vaak ernstige klachten → overleg met huisarts/orthopeed; chirurgie is mogelijk aan de orde, afhankelijk van beeldvorming en eerdere behandelingen.

• 20–29: matig–ernstig → laat sowieso beeldvorming en behandelopties bespreken; intensiveren van conservatieve zorg is vaak zinvol.

• 30–39: mild–matig → meestal (nog) geen operatie; focus op gerichte oefentherapie en leefstijl.

• 40–48: redelijke tot goede kniefunctie → chirurgie is onwaarschijnlijk nuttig.
  

Onderzoek laat bovendien zien dat hoge preoperatieve OKS-scores de kans op merkbare winst van een operatie verkleinen (boven ≈41 is de kans op duidelijke verbetering klein). En een OKS ≥32 voorspelt vaak dat iemand geen TKA nodig heeft. Zie dit dus als signaal om conservatieve zorg te optimaliseren.

Belangrijk: een OKS-uitslag vervangt nooit een artsenoordeel. Er is altijd een shared decision nodig met je (huis)arts, fysio en — waar passend — de orthopeed.

Twijfel? Koppel je OKS-score aan een slim stappenplan

Stap 1 — Vul de OKS in. Noteer je totaalscore (0–48). pullmanregional.org

Stap 2 — Kies je route:

• 40–48: optimaliseer zelfmanagement & oefentherapie. Denk aan spierkracht (bovenbeenspieren), beweegfrequentie, en het plannen van pijnvriendelijke activiteiten. nice.org.uk+1

• 30–39: plan een fysiocheck voor een persoonlijk oefenprogramma; bespreek pijnstilling en hulpmiddelen (brace/stok) als tijdelijke steun. nice.org.uk

• 20–29: maak een afspraak bij je huisarts: check röntgen, weeg opties (intensievere oefentherapie, kortdurende injectie, leefstijl). Overweeg een verwijsconsult bij de orthopeed. richtlijnendatabase.nl

• 0–19: plan een orthopedisch gesprek (via huisarts). Bespreek realistische verwachtingen, risico’s en het traject. Neem je OKS-uitslag mee.

• Handig bij het gesprek: gebruik de Thuisarts keuzekaart “Behandelingen bij knie-artrose” om voor- en nadelen te vergelijken. Thuisarts
  

Wat kun je zélf vandaag al doen? (evidence-based)

• Oefentherapie (kerninterventie). 2–3× per week kracht, mobiliteit en conditie onder begeleiding. Pre- revalidatie maakt je sterker richting een mogelijke operatie; post-operatief is oefentherapie eigenlijk altijd aanbevolen.

• Fietsen op een hometrainer: Soms kan een hometrainer goed helpen om de mobiliteit van de knie terug te krijgen, dit kan met een hometrainer zittend op een stoel, of een echte hometrainer afhankelijk van de belastbaarheid. Kijk bijvoorbeeld naar de hometrainer bij bol.com

  Beweeg & doseer pijn. Dagelijks laagdrempelig bewegen (wandelen, fietsen) verkleint stijfheid en verbetert functie.

• Gewicht & leefstijl. Bij overgewicht kan afvallen pijn en functie merkbaar verbeteren; stoppen met roken verlaagt operatierisico’s.

• Medicatie (symptoomgericht). Begin vaak met topische NSAID-gel wat u op het gewricht kan smeren; overweeg orale NSAID’s kortdurend en met maag/risicoprofiel in beeld. Bespreek eventueel met uw huisarts. Fijne online apotheek is bijvoorbeeld 24pharma. Hier kunt u online bestellen met snelle thuislevering.

• Injecties. Een corticosteroïdinjectie kan kortdurend verlichting geven; hyaluronzuur wordt niet aanbevolen volgens meerdere richtlijnen.

• Hulpmiddelen. Stok (contralaterale hand), brace of schoenadvies kan tijdelijk helpen; bespreek dit individueel. Zoek bijvoorbeeld bij 24pharma naar kniebrace. Of kijk op de website van zorgthuiswinkel.nl. Hier verkopen ze ook stokken een brace of andere hulpmiddelen.
  

Wat zijn de risico’s van een kunstknie?

Knieprothesen zijn succesvolle operaties, maar niet risicoloos: er is een kleine kans op trombose of infectie, en ongeveer 15% heeft binnen 15 jaar een revisie-operatie nodig. De risico’s zijn hoger bij roken, ernstig overgewicht of andere ziekten. Bespreek dit uitgebreid met je orthopeed. Thuisarts

Samengevat

• Gebruik de Oxford Knee Score als kompas: hij helpt je inschatten of je (nog) op conservatieve koers zit of dat een orthopedisch gesprek logisch is.

• Een operatie overweeg je pas bij aantoonbare artrose, ernstige beperkingen en na het benutten van niet-operatieve opties — in samenspraak met je behandelteam.

• Twijfel je? Neem je OKS-score én de keuzekaart mee naar je afspraak bij de fysiotherapeut of huisarts; dat maakt samen beslissen een stuk concreter. Thuisarts
  

Bronnen (selectie)

1. Richtlijnendatabase (NOV): Indicatiestelling totale knieprothese (2021). richtlijnendatabase.nl

2. NICE Guideline NG226: Osteoarthritis in over 16s (2022). nice.org.uk+1

3. KNGF Praktijkrichtlijn Artrose heup-knie (2018). ReumanetNL

4. Thuisarts keuzekaart/keuzetabel knie-artrose (2020–2022). Thuisarts+1

5. OKS uitleg & interpretatie (onderzoek en praktijk): Gorav Datta+3pmc.ncbi.nlm.nih.gov+3pmc.ncbi.nlm.nih.gov+3

6. OKS-formulier (voorbeeld). pullmanregional.org