De Complexiteit van Pijn en Chronische Pijn

Chronische pijn is een complex en ingrijpend fenomeen dat het dagelijks leven van talloze individuen beïnvloedt. Het begrijpen van de onderliggende mechanismen van chronische pijn is essentieel om effectieve behandelingen te ontwikkelen en het lijden van degenen die eraan lijden te verlichten. In dit artikel zullen we enkele sleutelbegrippen verkennen die centraal staan in het begrijpen van chronische pijn: perifere sensitisatie, centrale sensitisatie, allodynie en neuroinflammatie.

Perifere Sensitisatie: De Start van Pijn

Perifere sensitisatie vormt het begin van het pijnproces en verwijst naar een verhoogde gevoeligheid van de zenuwuiteinden in het perifere zenuwstelsel. Wanneer weefsels beschadigd raken door letsel of ontsteking, reageren de zenuwen met hypergevoeligheid voor prikkels. Dit resulteert in een overreactie op normale stimuli, waarbij de pijn buiten proportie lijkt ten opzichte van de oorspronkelijke schade. Perifere sensitisatie legt de basis voor verdere complicaties, waaronder centrale sensitisatie.

Centrale Sensitisatie: De Overdreven Reactie van het Centrale Zenuwstelsel

Centrale sensitisatie omvat veranderingen in het centrale zenuwstelsel, met name in de hersenen en het ruggenmerg. Deze veranderingen resulteren in een overdreven reactie op stimuli, zelfs bij milde stimulatie. De zenuwcellen in het centrale zenuwstelsel worden overactief, waardoor pijnsignalen worden versterkt en normale prikkels als pijnlijk worden ervaren. Dit fenomeen draagt bij aan de persistentie van chronische pijn en maakt het moeilijk te behandelen.

Allodynie: Pijn bij Onschuldige Aanrakingen

Een bijzonder intrigerend aspect van chronische pijn is allodynie. Bij allodynie worden normaal niet-pijnlijke stimuli, zoals lichte aanrakingen, als pijnlijk waargenomen. Dit wijst op een verstoring van het normale pijnverwerkingssysteem, waarbij het brein abnormaal reageert op prikkels die doorgaans geen pijn zouden veroorzaken. Allodynie maakt de dagelijkse activiteiten tot een uitdaging en vergroot de last van chronische pijn voor degenen die eraan lijden.

Neuroinflammatie: De Rol van Ontsteking in Pijn

Neuroinflammatie, of ontsteking van het zenuwstelsel, speelt een cruciale rol bij het ontstaan en behoud van chronische pijn. Ontsteking kan zenuwcellen beschadigen en het sensitisatieproces versterken. Bovendien draagt het bij aan het behoud van chronische pijn door een voortdurende activatie van immuuncellen in het zenuwstelsel. Begrip van neuroinflammatie opent de deur naar gerichte behandelingen die zich richten op het verminderen van ontsteking en daarmee het beheersen van chronische pijn.

In conclusie is het begrijpen van de complexe mechanismen van chronische pijn van vitaal belang voor het ontwikkelen van effectieve behandelingsstrategieën. Een holistische aanpak die rekening houdt met perifere sensitisatie, centrale sensitisatie, allodynie en neuroinflammatie is essentieel om de last van chronische pijn te verminderen en de kwaliteit van leven voor de getroffen personen te verbeteren. Onderzoek op deze gebieden blijft van groot belang om nieuwe inzichten te verwerven en innovatieve benaderingen te ontwikkelen voor de behandeling van chronische pijn.

Hoe werkt pijn?

Het Fysiologische Proces van Pijn, een uitleg.

Perifeer Mechanisme

Pijn begint met sensorische informatie van de huid (spieren of gewrichten), die via verschillende soorten zenuwvezels naar het ruggenmerg wordt gestuurd: A-beta, A-delta en C-vezels. Deze vezels zetten mechanische, chemische en thermische informatie om in elektrische activiteit. A-beta vezels reageren op niet-pijnlijke prikkels zoals aanraking, terwijl A-delta en C-vezels nociceptieve signalen, verbonden met pijn, detecteren.

Onderverdeling van Zenuwvezels

• A-beta vezels zijn snel en herkennen tactiele informatie.

• A-delta vezels zijn trager en reageren op thermische en mechanische prikkels.

• C-vezels zijn traag, reageren op pijnlijke signalen en zijn betrokken bij ontstekingen.

Secundaire Hyperalgesie

Deze vezels projecteren op de achterhoorn van het ruggenmerg en activeren verschillende structuren. Primaire gebieden waar pijn wordt waargenomen, breiden uit, wat secundaire hyperalgesie veroorzaakt.

Achterhoorn van het Ruggenmerg

In de achterhoorn van het ruggenmerg vindt de verwerking van nociceptieve informatie plaats. Laminae I, II, V en VI spelen een rol in het ontvangen, verwerken en doorgeven van pijnsignalen. Primaire afferente neuronen maken synaps met tweede orde neuronen, waaronder nociceptief-specifieke en wide-dynamic range (WDR) neuronen. Deze neuronen zijn betrokken bij de verwerking van signalen uit de huid, spieren en viscera.

Modulatie en Inhibitie

Excitatoire (glutamaat) en inhiberende (GABA) interneuronen in de achterhoorn van het ruggenmerg moduleren en integreren pijnsignalen. Glutamaat speelt een rol bij acute pijn, terwijl GABA een inhiberende invloed heeft. Bij inflammatoire omstandigheden neemt de concentratie GABA toe, wat de inhiberende werking vergroot. Astrocyten en microglia, niet-neuronale cellen, spelen ook een rol in de modulatie van pijnsignalen, vooral in pathologische omstandigheden.

Modulatie door Afdalende Inhiberende Banen

Afdalende banen vanuit anatomische structuren zoals de peri-aquaductale grijze stof, de locus coeruleus en de nucleus raphe magnus kunnen het pijnsignaal versterken of afzwakken. Bij neuropathische pijn kan er een verlies van inhibitie door deze afdalende banen optreden, wat resulteert in onverminderde pijntransmissie naar het centrale zenuwstelsel.

Hogere Pijncentra in de Hersenen

Na verwerking in de achterhoorn van het ruggenmerg wordt het pijnsignaal via de tractus spinothalamicus en de tractus spinoreticularis naar de thalamus en de formatio reticularis in de hersenstam gestuurd. De thalamus speelt een belangrijke rol in de ontvangst en verwerking van nociceptieve signalen, waarbij verschillende hersengebieden betrokken zijn bij de sensorische, affectieve en cognitieve componenten van pijn.

Kan je jezelf afleiden van pijn? Pijn makkelijk uitgelegd met interessante informatie.

Wat kan ik zelf doen bij (chronische) pijn?

Kort antwoord: blijf in beweging, doseer je energie, pak stress & slaap aan, en maak een plan voor oplevingen. Het zijn kleine, haalbare stappen die samen veel doen.

1) Blijf dagelijks in beweging (kleine beetjes tellen)

Bewegen “smeert” je systeem en helpt je brein weer vertrouwen te krijgen in bewegen. Denk aan wandelen, rustig fietsen of eenvoudige krachtoefeningen. Begin liever met 4×5 minuten verdeeld over de dag dan één groot blok. Lukt dat goed? Verleng elke paar dagen met 10–20%. Blijf bij lichte, acceptabele inspanning; heb je een slechte dag, doe dan wat minder—maar stop niet helemaal. Dit sluit aan bij Nederlandse en internationale zorgadviezen om actief te blijven en zelfmanagement te versterken. Thuisarts.nlNICE

2) Doseer en plan (de “3 P’s”)

Plan – Pace – Prioriteer.

• Plan: verdeel taken over de dag/week.

• Pace: neem korte micro-pauzes vóórdat je over je grens gaat.

• Prioriteer: kies het belangrijkste eerst, laat het perfecte los.Veel mensen vinden het handig om één huishoudtaak of wandeling iets in te korten en zo ruimte te houden voor herstel. Dit heet “pacing” en is een bewezen onderdeel van pijn-zelfmanagement. paintoolkit.orgiasp-pain.org

• 
  

3) Rust in je systeem: adem & ontspan

Stress en spanning kunnen pijn aanjagen. Probeer 5–10 minuten per dag rustige buikademhaling, body scan of spierontspanning. Tip: tel 4 seconden in, 6 uit, 2–5 minuten lang. Veel richtlijnen adviseren deze eenvoudige, thuis te doen technieken als onderdeel van zelfzorg. NICEWereldgezondheidsorganisatie

4) Slaap als superkracht

Een vast slaapritme, minder schermlicht in het laatste uur en cafeïne beperken na de middag helpen vaak al. Slechte nachten? Verlaag de volgende dag je activiteit een beetje, maar blijf wel bewegen. Actief blijven en slaaphygiëne maken standaard deel uit van zelfzorgadviezen bij aanhoudende pijn. Thuisarts.nl

5) Maak een “flare-up plan” (voor oplevingen)

Opleving? Geen paniek.

1. Verlaag je activiteit 1–3 dagen met ~20–30% (korter lopen/werken).

2. Kies lichte beweging (wandelen, mobiliseren), ademhaling/ontspanning en warmte indien prettig.

3. Hervat je schema zodra het weer kan—kleine stap terug, daarna verder. Zelfmanagementprogramma’s en richtlijnen raden zo’n plan expliciet aan. Northwest Pain GuidanceNICE

   
   

6) Betekenisvolle dingen blijven doen

Plan elke dag één leuke of waardevolle activiteit (koffie met iemand, hobby, kort buitenmoment). Het helpt je aandacht te verleggen en vergroot je draagkracht. Europese en NL-bronnen benadrukken dit als onderdeel van zelfzorg bij pijn. European Pain FederationThuisarts.nl

7) Medicatie

Pijnstillers kunnen soms tijdelijk helpen, maar bij chronische pijn is het effect vaak beperkt. Bouw altijd samen met je arts aan een breed plan (bewegen, educatie, leefstijl, eventueel psychologische ondersteuning). Dit is de kern van de moderne richtlijnen. NICEWereldgezondheidsorganisatie

8) Voeding: kleine gewoontes, groot effect

Gezond eten helpt je energie, stemming en slaap—allemaal factoren die pijn kunnen beïnvloeden. Richt je op basisgezond eten (Schijf van Vijf), en laat ultra-bewerkte snacks wat vaker staan. Een mediterraan eetpatroon (veel groente/fruit, volkoren, peulvruchten, noten, olijfolie; vis 1–2×/week) wordt in studies in verband gebracht met minder pijnklachten en een betere kwaliteit van leven bij sommige mensen. Voedingscentrum+1PMCMDPI

Praktisch vandaag al doen

• Leg de focus op elk eetmoment: iets van groente/fruit + bron van eiwit (bv. yoghurt/kwark, ei, peulvruchten, vis/kip of tofu/tempeh).

• Drink vooral water/thee/koffie zonder suiker; alcohol liever beperkt (helpt ook je slaap). VoedingscentrumThuisarts.nl

• Houd een rustig ritme aan (vaste eet- en slaaptijden).

👉 Meer weten? Verdiep je met mijn eigen blog over voeding: lees hier mijn blog over voeding. 9) TENS: snelle, veilige pijnverlichting

Wat is het? TENS is een klein apparaatje dat via plakelektrodes milde stroompjes geeft. Voor veel mensen voelt dit als een korte, directe verlichting bij een opleving of tijdens het opbouwen van activiteit. Het bewijs voor chronische pijn is gemengd: sommige mensen ervaren duidelijk baat, anderen iets minder. Het kan zeker geen kwaad. Mijn advies: wil je het proberen en merk je verlichting, dan mag het—naast bewegen/ontspanning—zeker een plek krijgen.

Zo gebruik je TENS thuis (simpel gehouden)

• Duur & frequentie: 30 min per keer, 1–3× per dag tijdens een opleving.

• Intensiteit: draai op tot een duidelijke maar comfortabele tinteling (niet pijnlijk).

• Plaatsing: rondom het pijngebied, niet op de voorzijde van de hals of over de ogen. Volg de handleiding. PMC

Belangrijke veiligheid Gebruik geen TENS bij een pacemaker/ICD, en niet over de buik/rug bij zwangerschap; wees voorzichtig bij epilepsie (niet in nek/hoofd en overleg met arts). Niet op kapotte huid of gevoelloze zones. Rijd geen auto tijdens gebruik. NCBI

Kort: TENS is doorgaans veilig en voor sommigen handig als tijdelijke pijnremmer. Het is geen “oplossing” op zichzelf. Blijf vooral focussen op bewegen, doseren, ontspanning en slaap—daar zit de grootste winst. TENS Kopen kan bijvoorbeeld via deze link op bol.com

Wilt u een TENS proberen? Neem contact met ons op!